“Χαίρε Άγιον Όρος και θεοβάδιστον…”. Ο ύμνος αυτός αναφέρεται στην Παναγία, αλλά αυθορμήτως έρχεται στην μνήμη μου μόλις αντικρύζω την κορυφή του Άθωνος, μέσα από το καραβάκι που ταξιδεύει τους προσκυνητές από την Ουρανούπολη προς την Ουράνια Πόλη. “Στο Άγιον Όρος πρέπει να πάς με την πρόθεσι να ωφεληθής με την σιωπή. Αν ξέρης να διδάσκεσαι έτσι, τότε όλα θα σού μιλήσουν. Οι σιωπηλές μορφές των μοναχών, τα σπήλαια των ερημιτών, τα κατανυκτικά μοναστήρια, η φύσι και τα άψυχα αντικείμενα θα σού πούν πολλές ιστορίες και θα σού μεταγγίσουν υπέροχες διδασκαλίες.
Μʼ αυτόν τον τρόπο ολόκληρο το Άγιον Όρος διαλέγεται εν σιωπή…”. Αυτά γράφει ο Σεβ. Μητροπολίτης μας στο βιβλίο του “Μια βραδυά στην έρημο του Αγίου Όρους”. Της σιωπής αυτής επιθυμητές και της αφώνου διδασκαλίας ακροατές προσπαθήσαμε να γίνουμε στο ταξίδι μας αυτό στο Άγιον Όρος. Αξιωθήκαμε να πατήσουμε και εμείς τα μέρη για τα οποία ο Σεβασμιώτατος σε άρθρο του για τον π. Εφραίμ τον Κατουνακιώτη (Παρέμβαση, τεύχος 27) έγραφε:
“Όταν επισκέπτομαι το Άγιον Όρος αισθάνομαι βαθύτατη κατάνυξη και συντριβή. Αισθάνομαι το Άγιον Όρος ως έναν τόπο μυστηρίου. Σέβομαι τα πάντα, ακόμη και το μικρό χορταράκι. Διότι όλη η κτίση εξαγιάζεται από την ύπαρξη των θεουμένων αγίων που ζουν εκεί, και αισθάνονται αναλογικά την Χάρη του Θεού, είτε καθαρτικά είτε φωτιστικά είτε θεωτικά. Σέβομαι απεριόριστα τα Μοναστήρια και τα ταπεινά κελιά, σέβομαι το χώμα που πατώ, γιατί κάτω από αυτό κρύβονται, είναι θαμμένα σώματα αγίων, όπως του παπα-Εφραίμ. Πόσες εξαγιασμένες μορφές δεν πέρασαν από το Άγιον Όρος, πάνω από χίλια χρόνια, που έφθασαν από το κατʼ εικόνα στο καθʼ ομοίωση, που είδαν τον Θεό και λαμπρύνθηκαν από το θείο Φώς Του!”
Αξιωθήκαμε να προσκυνήσουμε, και ο Σεβασμιώτατος να διαβάση “Τρισάγιο”, στον τάφο του π. Εφραίμ, αλλά και των άλλων Πατέρων που αναπαύονται στον Άθωνα, μεταξύ των οποίων: του π. Δανιήλ, του Γέροντος Γερασίμου και του Γέροντος Διονυσίου των Μικραγιαννανιτών, του Γέροντος Γαβριήλ του Διονυσιάτου.
Αφορμή του προσκυνήματος αυτού ήταν η πρόσκληση που έλαβε ο Σεβασμιώτατος για να προστή της πανηγύρεως των Αθωνιτών Πατέρων στο Ιερό Ησυχαστήριο των Δανιηλαίων. Τον Σεβασμιώτατο συνόδεψε στο Άγιον Όρος ο Πανοσ. Αρχιμ. π. Αντώνιος Βαζούρας και μερικοί λαϊκοί.
Την Παρασκευή 19 Ιουνίου φθάσαμε στην Ι. Μονή Γρηγορίου. Στην πύλη της Μονής υποδέχθηκε τον Σεβασμιώτατο ο Καθηγούμενος π. Γεώργιος Καψάνης και όλη η αδελφότητα. Ο π. Γεώργιος στην προσφώνησή του εξέφρασε την χαρά του για την επίσκεψη του Σεβασμιωτάτου στο Μοναστήρι, και διότι “γνωρίζουμε την χάρη του Αρχιερατικού αξιώματος και ότι οι δεχόμενοι τους Επισκόπους της Εκκλησίας μας εν τω ονόματι του Χριστού, τον οποίον και εικονίζουν εν τη Αγία Εκκλησία, πολύ λαμβάνουν την χάρη και την ευλογία”, αλλά και διότι “υποδεχόμεθα Επίσκοπον ανατεθραμμένον ταις αγιορειτικαίς παραδόσεσι”, “μαθητή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά”, έναν Επίσκοπο, τον οποίο η αδελφότητα τον αισθάνεται δικό της, και ο οποίος προβάλλει τις παραδόσεις αυτές σʼ όλον τον κόσμο με τον λόγο του και τα βιβλία του, τα οποία, όπως σημείωσε αργότερα ο Σεβασμιώτατος, ομιλούν για τον ορθόδοξο, ησυχαστικό μοναχισμό ο οποίος αντιπαρατίθεται στον φράγκικο μοναχισμό.
Ο π. Γεώργιος εξέφρασε επίσης την αγωνία του για τα θέματα της πίστεως, για τους Διαλόγους με τις άλλες Ομολογίες, για το ότι η πίστη των Πατέρων μας πώς δεν υπάρχει σωτηρία εκτός της Εκκλησίας έχει αντικατασταθεί με την πίστη ότι έξω από την θρησκεία (την κάθε θρησκεία) δεν υπάρχει σωτηρία. Είναι, λοιπόν, ανάγκη “εν πατερικώ φρονήματι να ομολογηθή η ορθόδοξη πίστις με διάκριση αλλά και με τέτοιον τρόπο, ώστε να αρθή η σύγχυσις και ο λαός του Θεού να πληροφορηθή την αλήθεια”. Τέλος ο π. Γεώργιος χάρισε στον Σεβασμιώτατο ένα εγκόλπιο εις ανάμνηση της επισκέψεώς του.
Στην αντιφώνησή του ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε τον άγιο Καθηγούμενο για την τιμή που του απέδωσε, η οποία αναβαίνει εις το πρωτότυπο. Αναφέρθηκε στην ζωντανή σχέση του με την Ι. Μονή του Γρηγορίου, η οποία ξεκινά από πολύ παλιά, και ιδιαίτερα στην σχέση του με τον Καθηγούμενο, τον οποίο τον ήξερε από λαϊκό, και τον παρακολουθούσε που με αγωνία και ζήλο προσπαθούσε να εκφέρη ορθό λόγο μέσα στην θεολογική βαβυλωνία της εποχής. Εξέφρασε, επίσης, το αίσθημα ευθύνης απέναντι στους Χριστιανούς, αλλά κυρίως απέναντι στον Θεό. Ζήτησε τέλος τις προσευχές των Μοναχών ώστε να ομολογή την ορθόδοξη πίστη και τα ορθόδοξα δόγματα, να ποιμαίνη ορθόδοξα το ενεπιστευθέν αυτώ Ποίμνιο και να προσφέρη γνήσιο θεολογικό λόγο στον λαό, λόγο καθαρό, ελεύθερο από φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές προσμείξεις.
Το ίδιο βράδυ ο Σεβασμιώτατος μίλησε σε σύναξη των μοναχών, αναπτύσσοντας, ερωτώμενος, θέματα πνευματικής, ησυχαστικής ζωής. Το Σάββατο το πρωί τελέσθηκε Αρχιερατική θ. Λειτουργία στο καθολικό της Ι. Μονής.
Ο κύριος σκοπός όπως είπαμε του προσκυνήματος ήταν η τέλεση της αγρυπνίας στο Ι. Ησυχαστήριο των Δανιηλαίων, στο οποίο φθάσαμε άλλοι μεν οδοιπορικώς, άλλοι δε… ημιονικώς, αναρριχώμενοι, μάλλον, στον απότομο βράχο των Κατουνακίων, τον στολισμένο με τα μύρια ελληνικά αμάραντα, τον ζωγραφισμένο με τα γλυκά χρώματα που ο καλοκαιριάτικος ήλιος αποδίδει πάνω στους θαλασσόβρεχτους βράχους του Αιγαίου, τον “πυρπολούμενο από τις προσευχές των ερημητών”.
Στην Καλύβη έγινε υποδοχή του Σεβασμιωτάτου από την αδελφότητα των οσίων μοναχών. Εκ μέρους του ασθενούς Γέροντος π. Μοδέστου, προσφώνησε τον Σεβασμιώτατο ο π. Γρηγόριος, ο οποίος και τον ευχαρίστησε για την ανταπόκριση στην πρόσκληση της αδελφότητος, αναφέρθηκε στην κλήση και εκλογή του Σεβασμιωτάτου στο ύψιστο αξίωμα εν τη Εκκλησία του Χριστού και του ευχήθηκε υγεία και θεία ενίσχυση ώστε, ως καλός οιακιστής, να οδηγή το πλήρωμα της Εκκλησίας “εις εύδιον λιμένα”.
Ο Σεβαμιώτατος ευχαρίστησε για την τιμή που του έγινε ώστε να αξιωθή να αγρυπνήση και να λειτουργήση ως Αρχιερεύς στο “Ιερό Βήμα” του Αγίου Όρους, που είναι τα Κατουνάκια και η έρημος. Η ανταπόκρισή του στην πρόσκληση των Δανιηλαίων, αποτελεί ένα “αντίδωρο του αγιορείτικου ορθόδοξου πνευματικού ψωμιού” που γεύτηκε στο παρελθόν στην Καλύβη τους. Αναφέρθηκε στον μεγάλο Γέροντα, κτήτορα της Καλύβης, τον π. Δανιήλ, “έναν μεγάλο σύγχρονο Πατέρα”, που είχε νηφαλιότητα, σύνεση, γνώση, διάκριση, καθώς και στον ιλαρό Γέροντα Γερόντιο.
Σʼ αυτούς τους μεγάλους Γέροντες, σʼ αυτήν την αδελφότητα οφείλεται εν πολλοίς και η επάνδρωση των Μοναστηριών στις ημέρες μας, εφʼ όσον απʼ την Καλύβη αυτή περνούσαν όλοι όσοι έρχονταν, γεμάτοι πνευματικές αναζητήσεις, στο Άγιον Όρος. Από αυτούς τους πνευματικούς προγόνους τους πήραν και οι σημερινοί Δανιηλαίοι την αρχοντική αγάπη και την απλότητα, την οποία αισθάνεται κανείς όταν ταπεινός προσκυνητής φθάνει στην Καλύβη τους.
Τρισάγιο στον τάφο του παπα-Εφραίμ
Μετά από παράκληση των Μοναχών ο Σεβασμιώτατος μίλησε κατά την διάρκεια της αγρυπνίας στο σημείο όπου διαβάζεται το πανηγυρικό ανάγνωσμα, μετά την Λιτή. Αποσπάσματα της ομιλίας αυτής δημοσιεύουμε στην σελίδα 2 της Παρέμβασης.
Δεν χρειάζεται βεβαίως να γράψουμε για την υπέροχη ψαλμωδία που πλημμύρισε την Καλύβη. Ψαλμωδία κατανυκτική, καλογερική, προσευχητική, ψαλμωδία που “δημιουργήθηκε μέσα στις αγρυπνίες”, από μοναχούς προσευχόμενους, για την δοξολογία του Θεού, ψαλμωδία αγιορείτικη. Έψαλαν μοναχοί Σιμωνοπετρίτες, Βατοπαιδινοί, Θωμάδες, Νεοσκητιώτες καί, φυσικά, Δανιηλαίοι. Έψαλαν μαζί τους, άφωνα, μυστικά, και όλα εκείνα τα “ερημοπούλια”, οι “πελεκάνοι οι ερημικοί”, που από τις διάφορες καλύβες και τα ασκηταριά των Κατουνακίων συγκεντρώθηκαν για την πανήγυρη των Πατέρων τους.
Δύο μέρες απολαύσαμε την αρχοντική φιλοξενία των Δανιηλαίων. Την Δευτέρα 22 Ιουνίου επισκεφθήκαμε την Καλύβη του αειμνήστου αγίου Γέροντος π. Εφραίμ του Κατουνακιώτη. Εκεί, ο Σεβασμιώτατος είχε την ευλογία να είναι ο πρώτος Μητροπολίτης που έκανε τρισάγιο στον τάφο του Παπα-Εφραίμ, με τον οποίον είχαν πνευματικούς δεσμούς, τους οποίους σκιαγραφεί ο Σεβασμιώτατος στο άνωθεν αναφερόμενο άρθρο του.
Τελευταίος σταθμός του προσκυνήματος ήταν η Ι. Μονή Διονυσίου. Εκεί, μας υποδέχθηκε ο Ηγούμενος της Ι. Μονής π. Πέτρος και μοναχοί οι οποίοι συνδέονταν με τον Σεβασμιώτατο από πολλά χρόνια. Επισκεφθήκαμε τους νέους χώρους που έχει δημιουργήση ο νέος Καθηγούμενος της Μονής όπου φυλάσσονται μοναδικά κειμήλια.
Τέλος, επισκεφθήκαμε στο ασκητήριό του τον Οσιολογιώτατον Μοναχόν π. Θεόκλητον Διονυσιάτη, την “ασκητική και θεολογική προσωπικότητα στην οποία οφείλει πολλά η σύγχρονη άνθιση του Αγίου Όρους”, το καύχημα της Ναυπάκτου.
Κτυπήσαμε την πόρτα της καλύβης του. Ένα αυστηρώς ιλαρό πρόσωπο εμφανίσθηκε από το ακανόνιστο γεωμετρικά υπέρθυρο: “Ποιος; Ποιος;”. Μόλις αντελήφθηκε τον επισκέπτη, άρχισε γεμάτος χαρά να τον καλωσορίζη, λέγοντας πλείστα όσα αγιογραφικά και αρχαιοελληνικά χωρία που ταίριαζαν στην περίπτωση. Καθίσαμε για λίγο στο φτωχικό κελλί του. Αισθανόμουν όμως μεγαλύτερο δέος και σεβασμό, απʼ ότι όταν μπαίνω στο γραφείο των Καθηγητών Πανεπιστημίου, έστω και αν πρόκειται να με εξετάσουν σε κάποιο μάθημα. Ο π. Θεόκλητος ήταν λαλίστατος. Στα λόγια του ήταν αποτυπωμένες οι αρετές που τον κοσμούν, και περισσότερο απʼ όλες η καλογερική ταπείνωσή του και το εκκλησιαστικό του φρόνημα.
Το Άγιον Όρος είναι ομολογουμένως η κιβωτός της Ορθοδοξίας μας. Έχει τεράστια σημασία για τον κόσμο όλο, γιατί διασώζει την μέθοδο θεραπείας του ανθρώπου, γιατί υπάρχουν εκεί μοναχοί που γνωρίζουν να προσεύχωνται, ακριβώς επειδή γνωρίζουν να υπακούουν και να ταπεινώνονται, γιατί γνωρίζουν να λέν με την καρδιά τους “ευλόγησον”, γιατί γνωρίζουν να λένε, εν Πνεύματι Αγίω, “Κύριος Ιησούς”. Γιʼ αυτό γνωρίζουν να θεολογούν, να καθοδηγούν και να παρακαλούν τους ανθρώπους.
Ν.Γ. Κυρ Δεκ 16, 2007
