Οι οικολόγοι στην Περσέπολη, τον πιο εμβληματικό αρχαίο χώρο του Ιράν, δίνουν μάχη ενάντια σε έναν απίθανο αντίπαλο: μικροσκοπικούς αλλά επίμονους λειχήνες που διαβρώνουν τα μνημεία χιλιετιών.
Ο αγώνας, που ξεκίνησε πριν από χρόνια, έχει στόχο να σταματήσει την απειλή για την ακεραιότητα των δομών της τοποθεσίας και τα περίπλοκα σκαλίσματα από λειχήνες, οργανισμούς που αναπτύσσονται σε επιφάνειες σαν πέτρες και μπορούν σιγά-σιγά να τις διασπάσουν με την πάροδο του χρόνου.
Χτισμένη τον 6ο αιώνα π.Χ. από τον Δαρείο Α’, η Περσέπολη έχει αντέξει καταστροφές, λεηλασίες, σεισμούς, πυρκαγιές και κακές καιρικές συνθήκες. Παραμένει πηγή υπερηφάνειας για τους Ιρανούς και σημαντικός τουριστικός προορισμός.
«Είναι ένα υπαίθριο μουσείο που αντανακλά 25 αιώνες ζωής στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Alireza Asgari Chaverdi, διευθυντής του χώρου που βρίσκεται περίπου 50 χιλιόμετρα (30 μίλια) από τη νότια πόλη Shiraz.
«Είναι το θεμέλιο της ιστορίας, του πολιτισμού και της κοινωνικο-πολιτιστικής ζωής του Ιράν».
Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1979, η Περσέπολη διαθέτει κολοσσιαία γλυπτά και περίπλοκα πέτρινα ανάγλυφα αρχαίων Περσών βασιλιάδων, ευγενών και θεοτήτων.
Αλλά αυτά έχουν υποφέρει με τα χρόνια από λειχήνες, έναν συνδυασμό φυκιών και μύκητα.
“Αυτό είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα, ειδικά για τα σκαλίσματα σε πέτρες”, δήλωσε ο Shahram Rahbar, οικολόγος στην τοποθεσία.
«Αν δεν κάνουμε τίποτα, αυτοί οι οργανισμοί θα μπορούσαν να μειώσουν αυτά τα λείψανα σε σκόνη μέσα σε 50 έως 100 χρόνια», είπε καθώς αντιμετώπιζε την ανάπτυξη λειχήνων σε μια πλάκα.
Χαμένα μοτίβα
Κόκκινα σημάδια λειχήνων είναι τώρα χαραγμένα σε πολλά από τα αρχαία λείψανα της Περσέπολης.
Η εξάπλωση των λειχήνων, που διαλύουν ορυκτά και διεισδύουν στις πέτρινες επιφάνειες κατά περισσότερο από 1,5 εκατοστό (,6 ίντσες), οφείλεται στην εκβιομηχάνιση, την όξινη βροχή και το σκληρό κλίμα της ερήμου, δήλωσε ο λειχηνολόγος Mohammad Sohrabi.
«Καλύψουμε τους λειχήνες με ένα υλικό και, μετά από μια εβδομάδα, επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία μέχρι να εξασθενήσουν αρκετά ώστε να αφαιρεθούν με συσκευές αναρρόφησης», είπε ο Ραχμπάρ.
Το Ιράν φιλοξενεί περισσότερα από 3.000 είδη λειχήνων, με 500 έως 700 ποικιλίες που αναπτύσσονται σε ιστορικά μνημεία, είπε ο Sohrabi, σημειώνοντας ότι ορισμένες στην Περσέπολη ήταν ηλικίας άνω των 1.700 ετών.
«Πολλά από τα περίπλοκα μοτίβα της Περσέπολης έχουν ήδη χαθεί λόγω δραστηριότητας λειχήνων», είπε.
Πέρα από την Περσέπολη, άλλες τοποθεσίες στο Ιράν, όπως η επιγραφή Bisotun στην επαρχία Kermanshah, έχουν επίσης επηρεαστεί.
Το Bisotun, ένα άλλο μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, διαθέτει μια τεράστια σκαλιστή επιγραφή που αφηγείται τις κατακτήσεις του βασιλιά Δαρείου Α’ και έχει υποστεί σημαντική υποβάθμιση λόγω της ανάπτυξης λειχήνων.
«Πιο σημαντικό από τη ζωή μας»
Στο Persepolis, ο Rahbar και η ομάδα του εργάζονται ακατάπαυστα για να καταπολεμήσουν την προσβολή.
«Καταστρέφουμε τους λειχήνες χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνικές όπως λέιζερ και ουσίες που δρουν σαν αντιβιοτικά», είπε ο Ραχμπάρ, περιγράφοντας αυτό που ονόμασε «επαχθή» διαδικασία.
Η ανησυχία του κοινού αυξήθηκε όταν ένας αξιωματούχος τόνισε την έλλειψη κεφαλαίων για τη διατήρηση των ιστορικών τοποθεσιών του Ιράν.
Ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού του Ιράν, Αλί Ντάραμπι, είπε ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός για την αποκατάσταση κάθε μνημείου ήταν μόνο 130 εκατομμύρια ριάλ ενώ η διατήρηση όλων των καταγεγραμμένων ιστορικών μνημείων θα απαιτούσε σχεδόν 84 εκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Καθώς ο Mohsen, ένας 41χρονος συνταξιούχος από το Ghazvin, στεκόταν μπροστά σε μια ερειπωμένη στήλη του παλατιού Apadana, είπε: «Η διατήρηση αυτής της τοποθεσίας είναι πιο σημαντική από τη ζωή μας».
Ο Ghashghaei, ένας 82χρονος συνταξιούχος που επισκέπτεται την οικογένειά του, συμφώνησε.
Για αυτόν, η τοποθεσία αποτελεί μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι «οι Ιρανοί δημιούργησαν έναν αρχαίο πολιτισμό», είπε.
