Ο Αλφρέδο Λόπες Ώστιν στη μελέτη του: “ Description of Narcotics in the Florentine Codex”, (Revista de la Universidad de México, Ιανουάριος 1965), αναφέρει τα ακόλουθα:
’’Οι Νάουα ήταν φημισμένοι γνώστες των βοτάνων που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο στην ιατρική, αλλά και σε θρησκευτικές τελετές ή ακόμη και λαϊκές γιορτές, τόσο για καλούς, όσο και για ανέντιμους, ποταπούς και επαίσχυντους σκοπούς μαγείας, κλοπής και χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Έτσι, συναντώνται συχνές αναφορές σχετικά με τονωτικές αλοιφές για το σώμα και αναισθητικές ουσίες, τις οποίες δώριζαν ’’τιμής ένεκεν’’ στους ηγέτες των εχθρών τους, κηρύσσοντάς τους πόλεμο με αυτήν την εθιμοτυπία, ή τις χορηγούσαν στους αιχμαλώτους πολέμου, πριν την τελετουργική τους θυσία. Πολλές φορές τις χρησιμοποιούσαν οι ιερείς, είτε για να ανταπεξέλθουν στην υπερένταση των ιεροτελεστιών, είτε για να περιπέσουν σε αποκαλυπτική έκσταση. Η τελετουργική κατανάλωση παραισθησιογόνων μυκήτων που πρόσφεραν οι έμποροι, ώστε να αποκτήσουν ως αντάλλαγμα επαγγελματικό κύρος ήταν επίσης διαδεδομένη.’’
Στη συνέχεια παραθέτουμε μία περιληπτική περιγραφή από την Ισπανική μετάφραση του Φλωρεντινού Κώδικα, με ορισμένα σχόλια του Λόπες, αλλά και του μεταφραστή, σε πλάγια γραφή:
ΚΟΑΤΛ ΣΟΣΟΟΥΚΙ. (Πράσινο Φίδι)
Λέγεται και ΟΛΟΛΙΟΥ’ΚΙ , δηλαδή: ’’Το βότανο που ζαλίζει’’. Τα φύλλα του είναι λεπτά και μικρά. Μεθάει τον άνθρωπο και κάνει το κεφάλι του να κολυμπά. Μαγεύει. Όποιος το φάει ή πιεί το χυμό του, βλέπει τρομακτικά πράγματα. Στους ανθρώπους που μισούμε, το ρίχνουμε στο νερό ή στο φαγητό τους. Με το “Κόατλ Σοσόουκι” τους ζαλίζουμε. Έχει όμως ταγγή γεύση και καίει το λαιμό. Ως γιατρικό για την αρθρίτιδα, αλείφεται στην περιοχή του πόνου. Έχουν καταχωρηθεί τα εξής είδη με παρόμοιες παραισθησιογόνες επιδράσεις: Rivea corimbosa, Ipomea sidaefolia, και Datura metaloides. Όσο για την ’’αρθρίτιδα’’, πρόκειται για μία απροσδιόριστη ασθένεια του 16 ου αι., η οποία υπέστη κακή μετάφραση.
ΠΕΓΙΟΤΕ
Είναι άσπρο και βρίσκεται μόνο στις πετρώδεις εκτάσεις του Βορρά, που λέγονται ’’Τόπος των Νεκρών’’. Όποιος το τρώει ή πίνει το χυμό του, αισθάνεται σαν να έχει φάει το μανιτάρι (“νανάκατλ”). Επίσης βλέπει τρομακτικά ή διασκεδαστικά πράγματα. Θα αισθάνεται έτσι για μία ή δύο μέρες. Έπειτα γίνεται καλά. Κάνει κακό όμως στην καρδιά. Το “πέγιοτλ” αναστατώνει τον άνθρωπο. Τον μεθάει και τον τρελαίνει. Αυτό το φυτό χρησιμοποιείται σήμερα συχνά στο βόρειο Μεξικό, κι έχει καταχωρηθεί ως Lophophora williamsi ή Ariocarpus, παρ’ όλο που ορισμένα είδη αυτού του κακτοειδούς είναι γνωστά με τη νεότερη κοινή ονομασία.
(Σ.τ.Μ.: Το πεγιότε περιέχει πάνω από 25 αλκαλοειδή και μεσκαλίνη, η οποία είναι το πιο δραστικό συστατικό του. Μία μικρή δόση ενός έως τεσσάρων φετών ανακουφίζει την κούραση και καταπραΰνει την πείνα, τη δίψα και τη σεξουαλική επιθυμία. Μεγαλύτερη δοσολογία επιφέρει παραισθησιογόνα συμπτώματα, τα οποία εκμεταλλεύονται οι ιθαγενείς για να ’’επικοινωνούν’’ με τους θεούς. Στην πραγματικότητα, ο χρήστης βιώνει πολύχρωμες φαντασιώσεις μετάλλαξης των άψυχων στοιχείων της φύσης σε έψυχα όντα, και των ανθρώπων σε ζώα. Αυτό είναι μία από τις κύριες αιτίες της υποτιθέμενης ’’μεταμόρφωσης’’ του σαμάνου σε ιερό ζώο. Χορηγείται ακόμη και στα παιδιά των ιθαγενών, διαλυμένο σε παραδοσιακό ρόφημα σοκολάτας. Οι ιθαγενείς Ουιτσόλ, που κατοικούν στην επαρχία Ναγιαρίτ [στα δυτικά παράλια του Ειρηνικού Ωκεανού], διατηρούν το ετήσιο έθιμο της “Γιορτής του Πεγιότε” -του κάκτου χωρίς αγκάθια, που όμως δεν μπορούν να καλλιεργήσουν στην περιοχή τους, λόγω ακαταλληλότητας του κλίματος. Γι’ αυτόν το λόγο οργανώνουν μία εικοσαήμερη προσκηνηματική πορεία 500 χιλιομέτρων ως το Σαν Λουίς Ποτοσί –στα βορειοανατολικά της χώρας, για να φέρουν πίσω στους οικισμούς τους τον ιερό κάκτο, που αποτελεί το κύριο στοιχείο τόσο της θρησκευτικής, όσο και της κοσμικής ζωής τους. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο της ιεροτελεστίας του “πεγιότε”, ο πιστός πρέπει να νηστέψει και να εξομολογηθεί τις σαρκικές του αμαρτίες. Την τέταρτη ημέρα του ταξιδιού πρέπει να δέσει μία σειρά κόμπων σ’ ένα σχοινί από ίνες κάκτου “ίστλε”. Αυτοί οι κόμποι συμβολίζουν τα ανομήματά του. Έπειτα, ο πιστός πρέπει να καθίσει μπροστά στην εστία και να μιλήσει για τα τις άνομες σεξουαλικές του δραστηριότητες, δίνοντας ακριβή στοιχεία ονομάτων, τόπων και χρόνων. Τέλος, πρέπει να πετάξει το σχοινί με τους κόμπους στη φωτιά, για να του δοθεί θεϊκή συγχώρεση. Ένα άλλο έθιμο αυτής της γιορτής είναι η απόκρυψη των λέξεων που φανερώνουν ζωτικά στοιχεία, και η αντικατάστασή τους με προσωνύμια. Ο ήλιος, για παράδειγμα μετονομάζεται σε δορυφόρο, ενώ η μύτη συγχέεται με το πέος.)
ΤΛΑΠΑΤΛ
Τα φύλλα του είναι πλατιά, τα λουλούδια λευκά και τα φρούτα του μικρά, στρογγυλά, μωβ, και απαλά, με πράσινη φλούδα. Οι σπόροι είναι μαύροι και μυρίζουν άσχημα. Βλάπτει την υγεία. Φέρνει ανορεξία και ταράζει το νου του ανθρώπου. Μεθάει. Όποιος τρώει “τλάπατλ”, χάνει για πάντα τα λογικά του. Αργοπεθαίνει μαγεμένος. Η ονομασία “τλάπατλ” χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα γι’ αυτό το βότανο της ομάδας των “τολοάτσες”, ενώ ο Λατινικός όρος είναι Datura stramonium L.
ΜΙΣΙΤΛ
Είναι ολοστρόγγυλο και μέτριο στο μέγεθος. Τα κλαδιά του είναι πράσινα. Έχει πολλούς σπόρους. Το χρησιμοποιούμε για την αρθρίτιδα. Δεν τρώγεται, ούτε πίνεται. Κάνει τον άνθρωπο να χάσει τη λαλιά του. Παραλύει το λαιμό. Κάνει τη φωνή να κολλήσει. Σπάει τη γλώσσα. Ο άνθρωπος πεθαίνει από δίψα. Νεκρώνει τ’ αχαμνά. Σκοτώνει. Κανείς δεν το παίρνει είδηση όταν το πίνει. Μουδιασμένος από το κρύο, αν κλείσει τα μάτια του, ποτέ δε θα μπορέσει να τα ξανανοίξει. Αν όμως καταφέρει να τ’ ανοίξει, τότε θα μπορεί να βλέπει τα πάντα και για πάντα. Αντίδοτό του είναι το κρασί, αλλά δεν μπορεί να γιατρέψει όλες τις πληγές που φέρνει το “μίσιτλ”. Η επιστημονική ονομασία είναι Datura stramonium. H λέξη ’’κρασί’’ χρησιμοποιείται στην ισπανική μετάφραση του Φλωρεντινού Κώδικα, αν και στην Κεντρική Αμερική δεν ευδοκιμούν τα σταφύλια. Ίσως πρόκειται για παρόμοιο οινοπνευματώδες ποτό
ΝΑΝΑΚΑΤΛ
(Μανιτάρι). Φυτρώνει στους κάμπους και στα χωράφια με τ’ αγριόχορτα “σάκατλ”, που τα κάνουμε σανό για να βόσκουν τα ζώα. Έχει στρογγυλό ’’κεφάλι’’ και μακρύ κοτσάνι. Είναι πικρό και καυτερό. Καίει το λαιμό. Μεθάει τον άνθρωπο. Ζαλίζει και ταράζει την ψυχή. Είναι το φάρμακο για το σύγκρυο, τον πυρετό και την αρθρίτιδα. Επιτρέπεται να τρώμε μόνο δύο ή τρία. Εξαντλεί το σώμα, θλίβει την ψυχή, φέρνει τρόμο, και κάνει τον άνθρωπο να κρύβεται. Όποιος φάει πολύ “νανάκατλ”, πολλά πράγματα θα δει τρομακτικά, μα και αστεία, και θα θέλει να ξεφύγει τρέχοντας, και να κρεμαστεί. Θα ψάχνει από ποιόν βράχο να γκρεμιστεί και θα τριγυρνά ουρλιάζοντας. Καλό είναι να το τρώμε με μέλι. Ο Γουόσσον το έχει καταχωρίσει ως Pscylocibe, Stropharia, όπως επίσης και με άλλες ονομασίες.
ΤΟΤΣΤΕΤΕΠΟΝ
(Λαγοπόδαρο). Είναι ένα μικρό βότανο με λεπτά φύλλα και άσχημη μυρωδιά. Οι ρίζα του είναι άσπρη. Φέρνει το θάνατο. Ο άνθρωπος μουδιάζει και καίγεται. Του ξεριζώνει τα σωθικά. Ακόμα κι αν κάποιος το πιεί με “πούλκε”, θα το βγάλει αμέσως, γιατί θα νιώσει οτι τον παραλύει. Πληγώνει το σώμα. Πολλές φορές συνηθίζουμε να φωνάζουμε ένα θεραπευτή με τ’ όνομα: ’’αυτός που δίνει στον κόσμο “τοτστέτεπον”. Δεν αναφέρεται σε καμία καταχώρηση.
(Σ.τ.Μ.: Το “μαγγέυ” είναι ένα κακτοειδές, το οποίο παράγει ένα χυμό, που με τη διαδικασία της ζύμωσης, αποτελεί τη βάση του οινοπνευματώδους ποτού “πούλκε”. Αν και –σε αντίθεση με τη σημερινή Λατινοαμερικάνικη μέση και κατώτερη κοινωνία- η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος δεν ήταν αποδεκτή στο αρχαίο Μεξικό, το “πούλκε” ήταν σημαντικό στοιχείο της ιθαγενούς Μεσοαμερικανικής μυθολογίας. Ο Θεός “Κετσαλκόατλ – Ιερό Φίδι με τα Πολύτιμα Πράσινα Φτερά του Παραδείσιου Πτηνού” δώρισε στην ανθρωπότητα την τέρψη του ποτού, αλλά πλήρωσε αυτήν την πράξη του με βαρύ τίμημα. Μέσω της σεξουαλικής ένωσής του με την καλλονή Μαγιαγουέλ, την προστάτιδα του φυτού “μαγγέυ”, δημιουργήθηκε ένα τεράστιο δέντρο με δύο κλαδιά, το οποίο κατακερματίστηκε από τη μήνιδα της δαιμονικής “Tζιτζίμιτλ”, δηλαδή της γιαγιάς της Μαγιαγουέλ. Το κλαδί που έμεινε ανέπαφο από την καταστροφή, ήταν εκείνο που είχε σχηματιστεί από το σώμα του Κετσαλκόατλ. Έτσι, όταν εκείνος πήρε και πάλι τη θεανθρώπινη μορφή του, μάζεψε τα κομμάτια του κλαδιού που συμβόλιζαν τα οστά της αγαπημένης του και τα έθαψε στη γη, για να φυτρώσει κατόπιν το ιερό φυτό “μαγγέυ”. Μία δεύτερη εκδοχή του μύθου αναφέρει τον Κετσαλκόατλ ως ιστορικό πρόσωπο, και ως πολιτικοθρησκευτικό ηγέτη της πρωτεύουσας των Τολτέκων “Τολλιάν”, της σημερινής “Τούλα”, που βρίσκεται στα βόρεια της σύγχρονης Μεξικάνικης Πρωτεύουσας. Το κοσμικό του όνομα ήταν Τοπίλτζιν και επειδή προωθούσε τις τέχνες και τις επιστήμες στο βασίλειό του, του αποδόθηκε αργότερα το θεϊκό προσωνύμιο του ’’Εκπολιτιστή’’. Το αντίπαλο θεοποιημένο ιερατείο της Τολλιάν, προκειμένου να του αφαιρέσει την εξουσία, του έδωσε να πιεί “πούλκε”, με αποτέλεσμα να περιπέσει στο ανόμημα της αιμομιξίας με την αδερφή του. Την επόμενη μέρα της σεξουαλικής εκείνης μέθης, αναγκάστηκε να αυτοκτονήσει, πέφτοντας σε μία πυρά, που ο ίδιος άναψε για να εξαγνιστεί. Το σώμα του, βέβαια αποτεφρώθηκε, αλλά η καρδιά του πυρακτώθηκε και εκσφενδονίστηκε στον ουρανό, λάμποντας από τότε ως το ’’Άστρο της Αυγής’’, δηλαδή ο πλανήτης ’’Αφροδίτη’’. Ο τρίτος μύθος διηγείται οτι αφού ο Κετσαλκόατλ αμάρτησε υπό την επήρεια του “πούλκε”, αυτοεξορίστηκε στο Γιουκατάν. Εκεί, κατέκτησε τους Μάγιας, και αφού μετονομάστηκε σε “Κουκούλκαν – Φτερωτό Φίδι”, γύρω στο έτος 980 μ.Χ., ίδρυσε την πρωτεύουσα του νέου πολιτισμού Μάγια-Τολτέκα, την οποία ονόμασε Τσιτσέν Ιτζά. Αυτός ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σήμερα στα ανατολικά της πόλης Μέριδα. Η τέταρτη θεωρία υποσχόταν στο λαό των Αζτέκων –και στους πιστούς υποτελείς τους από άλλες μικρότερες φυλές- την επιστροφή του αγαπημένου τους ’’θεού με τη λευκή επιδερμίδα και την κόκκινη γενειάδα’’, πράγμα που απέβη μοιραίο τόσο για τον Αυτοκράτορα Ουέουε Μοκτεσούμα Όμε Σοκογιότζιν, όσο και για τον πολιτισμό Νάουατλ, ο οποίος παραδόθηκε στα χέρια των λευκών κοκκινογένηδων Ισπανών κατακτητών, νομίζοντας οτι συντελείτο η επάνοδος των θεών που είχαν γεννηθεί στο πρωτοϊστορικό Τεοτιουακάν, -την ’’Κοιλάδα των Θεών’’, ένα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο που βρίσκεται 50 χιλιόμετρα Β.Α. της σημερινής Πρωτεύουσας. Σήμερα στο Μεξικό, και συγκεκριμένα στην περιοχή Χαλίσκο, παράγεται ένα δυνατό οινοπνευματώδες ποτό, που ονομάζεται “μεσκάλ”, και περιέχει στο μπουκάλι ένα σκουλήκι που ζει στο φυτό “μαγγέυ”. Λένε οι ντόπιοί οτι είναι ο ιερός Κετσαλκόατλ, που συνεχίζει να ζει σ’ αυτήν τη γη….)
Απόσπασμα
Τελετές μαγείας στη σύγχρονη Λατινική Αμερική: Μαγικοθρησκευτικές αντιλήψεις στους σύγχρονους Αζτέκους, Μάγιας και άλλους ιθαγενείς.
Εκδότης: Περίπλους Συγγραφέας: Madsen Claudia, Madsen William Μεταφραστής: Ταμπουράκης Ηλίας Έτος έκδοσης: 1999 ISBN13: 978-960-7131-83-6
